พระปรมาภิไธยย่อ

"พระปรมาภิไธย หมายถึงชื่อของสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า ตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฏ ทูลเกล้าฯ 

ถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เช่นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบัน ทรงมีพระปรมาภิไธย

ตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฏว่า 'พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี 

จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร' พระปรมาภิไธยของพระมหากษัตริย์ท่านยาว ๆ ทั้งนั้น 

รัชกาลนี้น่ะสั้นแล้ว ในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ พระปรมาภิไธยยาวกว่านี้มาก เขียนเต็มหน้ากระดาษเลยที

เดียว ดังนั้นการเอ่ยอ้างพระปรมาภิไธยจึงกล่าวแต่เพียงคำนำหน้าที่เรียกกันว่าพระ ราชฐานันดรนาม เช่น 

'พระบาทสมเด็จพระปรมินทร' หรือ ปรเมนทร ต่อด้วยพระปรมาภิไธยประโยคต้นประโยคเดียว แล้วทำ

เครื่องหมายไปยาลไว้ จากนั้นจะเชิญสร้อยพระปรมาภิไธยประโยคท้ายมาต่อก็ได้ เช่นรัชกาลปัจจุบันอาจออก

ขานพระปรมาภิไธยเพียงว่า 'พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ สยามินทราธิราช บรม

นาถบพิตร' ก็ได้ ที่มาย่อเป็นตัวอักษร ๓ ตัว คือ ภปร นั้น เรียกกันว่าพระปรมาภิไธยย่อ ภ ย่อมาจากพระ

ปรมาภิไธยประโยคแรก คือ 'มหาภูมิพลอดุลยเดช' ส่วน ปร หมายถึง ปรมราชาธิราช ในการลงพระ

ปรมาภิไธยในเอกสารทางราชการ พระมหากษัตริย์ทรงเซ็นเฉพาะพระปรมาภิไธยประโยคแรก และต่อด้วย

คำว่า ปร เช่น รัชกาลที่ ๕ ทรงเซ็นว่า 'จุฬาลงกรณ ปร' รัชกาลที่ ๗ ทรงเซ็นว่า 'ประชาธิปก ปร' รัชกาล

ปัจจุบันทรงเซ็นว่า 'ภูมิพลอดุลยเดช ปร'

         

           เมื่อได้พูดถึงพระปรมาภิไธยย่อมาแล้ว ก็เลยขอกล่าวถึงพระปรมาภิไธยย่อในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่

หัวกรุงรัตน โกสินทร์ เพื่อทราบไว้พอเป็นเครื่องประดับสติปัญญาด้วย

          

รัชกาลที่ ๑ ใช้อักษรย่อว่า 'จปร' ย่อมาจาก 'มหาจักรีบรมนาถ ปรมราชาธิราช'
       

รัชกาลที่ ๒ ใช้อักษรย่อว่า 'อปร' ย่อมาจาก 'มหาอิศรสุนทร ปรมราชาธิราช'
          

รัชกาลที่ ๓ ใช้อักษรย่อว่า 'จปร' ย่อมาจาก 'มหาเจษฎาบดินทร ปรมราชาธิราช'
          

รัชกาลที่ ๔ ใช้อักษรย่อ 'มปร' ย่อมาจาก 'มหามงกุฎ ปรมราชาธิราช'
          

รัชกาลที่ ๕ ใช้อักษรย่อ 'จปร' ย่อมาจาก 'มหาจุฬาลงกรณ ปรมราชาธิราช'
          

รัชกาลที่ ๖ ใช้อักษรย่อ 'วปร' ย่อมาจาก 'มหาวชิราวุธ ปรมราชาธิราช'
          

รัชกาลที่ ๗ ใช้อักษรย่อ 'ปปร' ย่อมาจาก 'มหาประชาธิปก ปรมราชาธิราช'
          

รัชกาลที่ ๘ ใช้อักษรย่อ 'อปร' ย่อมาจาก 'มหาอานันทมหิดล ปรมราชาธิราช'
          

รัชกาลที่ ๙ ใช้อักษรย่อ 'ภปร' ย่อมาจาก 'มหาภูมิพลอดุลยเดช ปรมราชาธิราช'

          

          โปรดสังเกตดูอักษรพระปรมาภิไธยย่อจะซ้ำกันบ้างเป็นบางรัชกาล เพื่อจะให้ทราบว่าเป็นรัชกาลใด เวลา

ประดิษฐ์เป็นตราท่านใส่หมายเลขประจำรัชกาลไว้ในระหว่างพระจอนพระมหา มงกุฎ ถ้าเขียนเป็นข้อความอาจมี

เลขประจำรัชกาลต่อท้ายเมื่อจำเป็น"

อ้างอิง : ศาสตราจารย์พิเศษจำนงค์ ทองประเสริฐ ราชบัณฑิต ประเภทปรัชญา สาขาวิชาตรรกศาสตร์ สำนักธรรมศาสตร์และการเมือง
 

ที่มา :  จดหมายข่าวราชบัณฑิตยสถาน  ปีที่ ๔ ฉบับที่ ๔๓, ธันวาคม ๒๕๓๗